Τα «Υποθετικά» Οικόσημα

Βεβαίωση χρήσης Οικοσήμου του 1571 (Αγγλία)

ΥΥποθετικά Οικόσημα εννοούμε αυτά τα οποία δεν έχει απονέμει ή βεβαιώσει κάποιος επίσημος Εραλδικός φορέας. Είναι όλες αυτές οι δημιουργίες για ιδιώτες, που κατά καιρούς σας παρουσιάζω εδώ. 

Πολύς λόγος γίνεται για το αν μπορεί κάποιος ιδιώτης να «φέρει» κάποιον θυρεό. Αρκετοί μάλιστα φίλοι μας, έχουν διατυπώσει διάφορες απόψεις επί του θέματος. Ποια όμως είναι η πραγματικότητα στον 21ο αιώνα; Τι ισχύει και γιατί τελικά οποιοσδήποτε επιθυμεί, μπορεί να δημιουργήσει και να καταχωρήσει ένα Οικόσημο.

Κατ’ αρχήν για να πάρουμε λίγο τα πράγματα με την ιστορική τους σειρά. Θα προσπαθήσω να σας περιγράψω τι συνέβαινε στο παρελθόν με τα οικόσημα. Πως δηλαδή κάποιος μπορούσε να «φέρει» οικόσημο και πια διαδικασία έπρεπε να γίνει.

Τα οικόσημα απονέμονταν από τις εκάστοτε και κατά τόπους αρχές, σε περιοχές όπου υπήρχε εφαρμογή της Εραλδικής. Ως δημιούργημα της μεσαιωνικής Ευρώπης, οικόσημα είχαν το δικαίωμα να φέρουν κυρίως οι ευγενείς, κάτοχοι τίτλων ευγενείας όπου ήταν -ορισμένες φορές- και κάτοχοι ή διαχειριστές φέουδων. Όπως είναι φυσικό, δικαίωμα διαχείρισης και απονομής των Εραλδικών συμβόλων είχαν οι Βασιλιάδες, ως ανώτατοι άρχοντες στο φεουδαρχικό σύστημα.

Γι’ αυτή την δουλειά, την διαχείριση δηλαδή των οικοσήμων, του ευγενολογίου κάθε βασιλείου αλλά και των γενεαλογικών δέντρων των ευγενών, υπεύθυνοι ήταν οι λεγόμενοι Κήρυκες (Heralds) από όπου πήρε και το όνομα της η Εραλδική. Το όλο σύστημα διαχείρισης από τους κήρυκες θα το εξετάσουμε ξεχωριστά σε μελλοντική ανάρτηση.

Με την πάροδο των χρόνων και τον μετασχηματισμό των πολιτικοκοινωνικών συστημάτων, τα παραπάνω μητρώα διατηρήθηκαν, σε πολύ λίγε χώρες, με την μορφή κρατικών φορέων. Οι Χώρες που διατηρούν σήμερα μητρώα – φορείς διαχείρισης Εραλδικών συμβόλων είναι η Ιρλανδία, η Αγγλία και Ουαλία, η Σκωτία, ο Καναδάς, η Δανία, η Σουηδία και η Νότιος Αφρική.

Χαρακτηριστική λεπτομέρεια
επίσημης, κρατικής βεβαίωσης (Αγγλία)

Σε αυτές λοιπόν τις χώρες και ανάλογα την πολιτική κατοχύρωσης του κάθε φορέα, μπορεί κάποιος ιδιώτης να κάνει αίτηση απονομής ή βεβαίωσης - νομιμοποίησης ενός θυρεού. Είτε δηλαδή να αιτηθεί το δικαίωμα να έχει οικόσημο, είτε να του απονεμηθεί, είτε να βεβαιώσει και να αποδείξει ότι το έχει κληρονομήσει. Το κόστος άλλα και οι προϋποθέσεις διαφέρουν από κράτος σε κράτος και κατά περίπτωση. Στις περισσότερες των περιπτώσεων στις χώρες αυτές η χρήση «Υποθετικών» Οικοσήμων είναι «μη προτεινόμενη» και χρησιμοποιώ αυτόν τον όρο προσεχτικά, καθώς είναι μη προτεινόμενη άλλα όχι παράνομη!

Και εδώ ερχόμαστε στον 21ο αιώνα. Η ερμηνεία και η εφαρμογή σύγχρονων συνταγματικών και νομικών αρχών, όπως η συνταγματικά κατοχυρωμένη ελευθερία της έκφρασης είναι ξεκάθαρες. Ο κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να δημιουργεί για τον εαυτό του, ένα σύμβολο, το οποίο να τον εκφράζει, να τον εκπροσωπεί, να το «φέρει» ως υπογραφή, ως αναγνωριστικό του και φυσικά να το διανέμει ή να το δημοσιεύει ελεύθερα. Φυσικά με τις ανάλογες επιφυλάξεις των εκάστοτε νόμων (προσβολή κτλ κτλ).

Βάση των παραπάνω, τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί διάφορα ανεξάρτητα μητρώα, που μπορεί κάποιος ιδιώτης να καταχωρήσει (προσοχή: όχι κατοχυρώσει άλλα καταχωρήσει) ένα Υποθετικό Οικόσημο, έναν Υποθετικό θυρεό, που να τον αντιπροσωπεύει. Φυσικά θα πρέπει να ακολουθεί τους βασικούς και αρχαίους κανόνες τις εραλδικής κατά την δημιουργία του και βέβαια να είναι μοναδικός. 

Εδώ να αναφέρουμε ενδεικτικά δύο από τα δεκάδες που υπάρχουν παγκοσμίως. Το Armorial Register και Το U.S. Heraldic Registry. Και τα δύο είναι σοβαροί φορείς, με σπουδαίο έργο, εκατοντάδες καταχωρήσεις και τα αναφέρω απλώς γιατί αυτά τα δύο έχω επιλέξει, για να καταχωρήσω τα προσωπικά μου Εραλδικά Σύμβολα.

Όσον αφορά την πνευματική ιδιοκτησία και κατοχύρωση (εδώ μιλάμε πια για κατοχύρωση) ενός Εραλδικού τα πράγματα είναι πιο απλά απ’ όσο νομίζουμε. Ο εκάστοτε δημιουργός του εικαστικού, μπορεί να παραχωρήσει τα δικαιώματα του έργου (του εικαστικού) τα οποία προστατεύονται παγκόσμια με τους νόμους περί πνευματικών δικαιωμάτων. Έτσι απλά μπορεί κάποιος να «προστατέψει» και να διεκδικήσει την πατρότητα του δημιουργικού – εικαστικού ενός θυρεού ή ενός οικοσήμου.

Εναλλακτικά υπάρχει και η δυνατότητα της κρατικής κατοχύρωσης ως εμπορικό σήμα, άλλα προσωπικά το βρίσκω υπερβολικό εφ' όσον οι νόμοι περί πνευματικών δικαιωμάτων αρκούν.

Κλείνοντας θέλω να τονίζω, ότι μπορεί ο κάθε ένας από εμάς να δημιουργήσει έναν θυρεό, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο θυρεός ή το οικόσημο αυτό έχει επίσημη υπόσταση ή επίσημη αναγνώριση. Είναι «Υποθετικό» και είναι καθαρά για προσωπική ή οικογενειακή χρήση.